Ben Kaz Dağı.
Çok eskiyim bildim bileli,
Ama henüz kocamadım.
Kuzeyime bakarsanız bol renkli meyvelerimi görürsünüz.
Önce kirazlarım olgunlaşır.
Sonra armutlarım, şeftalim, elmalarım, üzüm, ceviz, bademler.
Böğürtlen, ahududu, güvem, kızılcık, dağ eriği, bal kabaklarım.
Hepsi ayrı birer lezzet ve şifadır yuvama.
Güney yamaçlarımda zeytinler, incirler, fıstıklar…
Mis gibidir kokusu zeytinyağımın, hele bir de kekiğimde dinlenmişse.
Ege’nin mavi derinlerine akar dört mevsim sularım,
‘Bin pınarlı İda’ da derler adıma.
Zirvelerimde karaçamlar seyreder gökleri.
Ihlamur, kestane koklar arılarım.
Zeus’un hatırası kükrediğinde,
Bir olur kaçar kurtlar, geyikler, tilkiler, ayılar;
Kayalıklar kuytu olur hayvanlarıma.
Bir küçücük tohum bile, bir orman kadar kıymetlidir bana:
Onlar sadece benim toprağımda yetişir;
Belki Sarı Kantaron, Kazdağı Çayı veya Civan Perçemi…
Otuziki türden her biri.
Bir efsanem de Sarıkız,
İran’a dek duyulmuştur acısı.
Avucumda artık sevgi var,
Ne hırs, ne öfke, ne de küs bilirim.
Güneşle beslenir,
Nefesimle beslerim.
Bir canlıyım ben de.
Senin kadar hassas, koruyucu ve bereket sunan.
Duydum ki,
Çok uzaklarda Whanganui, Ganj ve Yamuna nehirleri,
Yaşayan Varlık olarak tanınmışlar.
Ne kutsal, ne cömert bir paylaşım!
Sadece bana dokunan, benimle can bulana değil,
Beni kucaklayan dünyayadır hizmetim.
Kaz Dağı
Ege'nin mavi derinlerine akar dört mevsim sularım, 'Bin pınarlı İda' da derler adıma.
‘Yaşayan Varlık’ niteliği kazanan nehirler ve Kaz Dağı:
Yeni Zelanda’da yerli halk Māoriler (Iwi) tarafından kutsal sayılan ve ülkenin üçüncü büyük nehri olan Whanganui, ülkenin parlamentosu tarafından 15 Mart 2017 tarihinde ‘canlı varlık’ olarak tanınarak hukuki statü verildi. Nehrin hakları Māori kabilesinden ve kraliyetten birer kişi tarafından mahkemelerde temsil edilecek.
Hükümette bakan olarak görevli Chris Finlayson, Māorilerin 1870’den beri nehre bu statüyü kazandırmak için mücadele ettiğini belirtti: “Biliyorum ki insanların hissettiği ilk şey doğal bir kaynağa hukuki şahsiyet kazandırmanın oldukça garip olacağıdır ancak bu, şirketlerden ya da anonim topluluklardan daha garip değildir.”
Böylelikle, dünyada ilk kez bir nehir ‘Canlı Varlık’ olarak tanındı. Māorilerin iyi bilinen bir deyişi de böylelikle tüm dünyaya ilham oldu: “Ben nehirim ve nehir de ben!”
Bir Māori için, tüm evrenin birer parçası olarak, insan ovalara, dağlara ve denizlere de eşittir.
Bu gelişmelerden sadece 5 gün sonra, Hindistan’ın Uttarakhand eyaleti mahkemesi Ganj ve en büyük Yamuna nehirleri için aynı yasal hakları tanıdı. Hindistan’da 1 milyardan fazla insan tarafından kutsal kabul edilen Ganj nehri, ülkenin insan olmayan ancak insan hakları tanınan ilk varlığı oldu.
Yasal düzenlemelerle, söz konusu nehirlerin tüm doğal hakları ve yükümlülükleri gözetilerek, etrafındaki yerel halklarının da koruyuculuğunda, yeniden sağlıklı ve yarınlara yaşam taşıyan varlıklar olması sağlanacak.
“Evvel zaman içinde, dağlar yükseldi, ırmaklar yatağını buldu, göller oluştu. Amazon bölgemiz, Chaco’muz, platomuz, yaylalarımız, ovalarımız yeşilliklerle ve çiçeklerle kaplandı. Bu kutsal Pachamama’yı (Toprak Ana’yı) çeşitli yüzlerle donattık ve o günden bu yana; her şeyin çoğulluğunu ve varlık ve kültürler olarak çeşitliliğimizi taşıyoruz. Halklarımız böylece mutluluk içindeydi ve uğursuz sömürgecilik günlerine dek ırkçılığı asla bilmedik.” diyor Bolivya Anayasasının giriş bölümü.
Bir başka Latin Amerika ülkesi Ekvator Anayasasında da, çevre, biyoçeşitlilik, doğaya saygı ve bunlarla ilişkili olarak insan sağlığı konuları son derece dikkatle ele alınmış ve bu değerlerin korunması için azami özen gösterilmiş.
Dünyanın ekolojik dokusunun son on yıllar içinde hızla bozulmasına karşın, amacımız sadece karbon gazları emisyonlarını düşürmek olmamalı. Biricik gezegenimizin ve insan türünün sürdürülebilirliğine dair umut ve inançlarımızı korumak ve güçlendirmek için bizler de ‘bir fark’ yaratabiliriz. Kaz Dağının yerel halkları bugüne dek köylerini, keçilerini, bahçelerini korudular, yaşattılar. Onları çevreleyen ormandan ve bereketli topraklarından geçimlerini sağladılar.
Biz de, Whangui, Ganj ve Yamuna nehirleri gibi, Kaz Dağına ‘Canlı Varlık’ statüsü verebiliriz. Hak ettiği için, hak ettiğimiz için.
toprakana.org 