Belli bir bölgede yer alan, farklı üretim desenlerine sahip bahçelerin, etkin şekilde değerlendirilmesi amacıyla çok kişi tarafından yönetim projesidir. Özellikle kentten kırsala göç eden ve toprak/bahçe satınalan kişilerle, toprak/bahçe satınalmayan kişilerin bir araya gelerek, daha yüksek işgücü yaratarak, bilgi ve ekonomik değerleri paylaşımları hedeflenir.
Toprağın en etkin şekilde kullanımı ancak iyi bir ekip çalışması ile mümkün. Bu ekip, yövmiyeli, sezonluk, gönüllü ve farklı ‘geçici niteliklerde’ olduğunda, birlikte planlamak, birlikte öğrenmek, kader birliği yapabilmek, eğlenmek, birlikte pişirmek veya bahçeleri birlikte geleceğe taşımak, devamlılık ve sürdürülebilirlik anlamında zorlaşıyor.
Her bireyin eşit koşullarda bahçeye sahip çıkması, bu değeri yüreğinde taşıması tüm üretimi de coşturan bir duyguya dönüşüyor. Patron-işçi, yönetici-yönetilen, evsahibi-misafir ilişkisinin olmadığı bir alan yaratmak, doğa ve insan dostu tarım için çok güçlendirici bir tercih.
COVID-19, çevre üzerinde artan tehditler, iklim değişikliği ve çöken ekonomiler ile sıkışan yaşam gerçeğinde farklı modeller yaratmak zorundayız. Hayatta kalmak için, kendi şifalı gıdalarımızı üreterek.
Bağımsız Girişim
Yakın Bahçeler Ağı projesi, bağımsız bir girişim; her hangi bir proje fonu kullanmıyor. Katılımcılarının eşitliği prensibinde kendi imkanları ile sürdürülebilirliğini sağlıyor. Geleneksel köylülüğün “küçük aile çiftçiliği” kavramının, eş kıymetlerle, kentlilerce oluşturulan bir yansıması. Emek yoğun, yerel gıdayı ve yerel koşulları birlikte değerlendiren. Köy ve köylülüğün erozyon altında süregelen zor şartlarına karşın, onun yerine göz diken endüstriyel veya şirket tarımının da rakibi belki de. Köylüyü kırsalda yerel tohumlarla ve temiz üretim yapmaya yeniden cesaretlendirmesi büyük bir kazanım olur.
| # | Genel Hedefler |
| 1 | Kesintisiz ürün veren bahçeler (12 ay); ideal verim – kalite (insan ve doğa dostu tarım) – emek/iş gücü – ekonomi – kesintisiz takip ve kontrol. |
| 2 | Kendine yetebilirlik (beslenme ve şifa için azami ürün çeşitliği); ürün fazlasının ticareti. |
| 3 | Dostluk, bilgi (akademisyenler ve açık alan laboratuvarı), sanatsal etkinlikler. |
| 4 | Emek üretime dönüşünce, bilgi ve deneyim ile zenginleşen işbirliğine çocuklu ailelerin de dahil edilmesi. |
İlk Uygulama ve Hedefler
2019 yılında 4 kişi ile, 3 ay süreli ilk pilot proje gerçekleşti. Ağırlıklı olarak kuru fasulya üretimi yapıldı. Yaşanan deneyimler neticesinde, sebze üretimine ilişkin olarak önümüzdeki bahar ve yaz ayları için aşağıdaki hedefler konusunda hem fikir olduk:
- Ortalama 8-12 kişilik bir ekip oluşturmak. Ekibin tamamı sadece 1) ilk çapa, 2) tohum ekim ve 3) hasat zamanı bahçede olmalı. Diğer zamanlarda sadece isteğe bağlı tam ekip buluşmaları olabilir.
- Asgari 2-4 kişilik gruplar optimum bakım ve kontrol (domuza karşı kesin önlem olarak) için sürekli bahçede kalması. Her grup ortalama 3 gece ve 3 gün bahçede kalabilecek. Bu şekilde yaklaşık 10-12 günde bir çalışma sırası gelecek. Projede yer almak isteyenler, iş ve ulaşım imkanlarına göre farklı sıklıklarda çalışabilecek.
- Sadece 1-2 sebze çeşidi ticari amaçla ekilebilecek; diğer tüm ürünler deseni kendimize yetebilirliği (beslenme amacıyla) azami seviyeye taşımak için planlanacak.
- Ürün desen planlaması Mart ayında tamamlanarak, Nisan itibarıyla ekim hazırlıkları başlayacak.
- 4 mevsim süreklilik için bahçede ev yapımı planlanabilir. Tüm yılı kapsayacak bir yerleşik düzen olmadan, kış sebzelerinin takibi ve kontrolü mümkün değil. Ev planı 1 yıl sonra, 2022 sezonu için düşünülebilir.
- Projede yer almak isteyenler için tercihli koşullar: Doğayı ve iyi beslenmeyi yaşamında öncelikli görmek, Bayramiç veya köylerinde ikamet etmek veya belli periyotlarda daha uzak bir noktadan bahçeye gelmek, kırsaldaki etmenlere (güneş, böcek, sıcak, vb) karşı alerjik olmamak, zor koşullara karşın fiziksel deneyim ve dayanıklılık, ortak tasarlanacak çalışma takvimine ve kararlara uymak.
| # | Taslak Çalışma Esasları |
| 1 | Yakın Bahçeler Ağı’na katılanlar ortak olarak anılır. Her yeni ortak, mevcut ortakların oy birliği ile kabul edilir. Emekçiler, bahçe çalışmalarına fiziksel olarak katılırlar. Akademisyenler bilgi ve deneyimin analiz ve raporlanmasına destek verebilirler. Çocuklar ailelerinin eşliğinde katılımcı olurlar ve bahçenin geleceğinde ortak olabilirler. |
| 2 | Etik/adil çalışma ve gelir koşulları, ortaklığın ve gerçekleşen üretimin önceliğidir. |
| 3 | Gelirler belirlenen formül üzerinden hesaplanır. |
| 4 | Gelir formülü, a) Ağaçlar için ve b) Diğer Ürünler (sebzeler, şifalı bitkiler, tahıllar, vb) için ayrı olarak hesaplanır. |
| 5 | Yönetim ve Planlama (bahçede yaşam esasları, takvim ve yöntem olarak; yapılacak işler, üretim deseni, satış, toplantılar, duyurular, pazarlama, satınalma, yatırım kararları, vb) ortakların oy birliği ile belirlenir. |
| 6 | Araç ve yol giderleri (mazot, amortisman, vb) ana yol – bahçeler arası hesaplanacak (mazot gideri x 2) |
| 7 | Olumsuz veya olağanüstü haller en kısa süre içinde ortaklar arasında paylaşılır; sonraki aşama şartlarına oy birliği ile karar verilir. |
| 8 | Karar kilitlenmeleri olursa, 2 hafta içinde çözüm sağlayacak ara kararlar için çaba verilir. |
| 9 | En az ayda bir kez toplantı yapmak üzere, tüm ortaklar periyodik olarak bir araya gelirler. |
| 10 | Ortaklar, ağ içindeki payını anlaşarak bir diğerine veya diğer ortaklara proje süreci içinde devredebilir; farklı nedenlerle ortaklıktan ayrılabilir. |
| 11 | Bireysel veya ortakların bir kısmına ait kararlar, uygulama öncesi tüm ortaklar tarafından bilinmelidir. |
| # | Gelir formülü parametreleri – Ağaçlar için (en az 15 yaşında) |
| 1 | Sezonluk gider tablosu. |
| 2 | Sezonluk net gelir tablosu; kargo, bahçe yatırım payı ve varsa vergiler düşülerek hesaplanan tablo. |
| 3 | Bahçe yatırım ihtiyaçlarının; fidan, toprak iyileştirme, organik sertifika, sulama sistemi, söven-çit, yaklaşık 10 yıllık geçmiş yıllara ait emekler karşılığı olarak, kâr’ın (net gelirin) 1/3’ü bahçe sahibine aittir. |
| 4 | Kâr paylaşımı hesabında madde1, madde2, madde 3 ve verilen emek (bireysel adamxgün / toplam adamxgün) sezonluk olarak yapılan hesapta yer alır (bkz. aşağıdaki günlük raporu). |
| 5 | Hasat sonrası, yeni sezon başlangıcı kabul edilir. |
| # | Gelir formülü parametreleri – Diğer Ürünler için (sebzeler, şifalı bitkiler, tahıllar, vb) |
| 1 | Sezonluk gider tablosu. |
| 2 | Sezonluk net gelir tablosu; kargo ve varsa vergiler düşülerek hesaplanan tablo. |
| 3 | Yatırım (sulama sistemi, söven-çit, geçmiş yıllara ait emek) payı bahçe sahibi tarafından talep edilmez. |
| 4 | Kâr paylaşımı hesabında madde1, madde2 ve verilen emek (bireysel adamxgün / (toplam adamxgün) hesapta yer alır (bkz. aşağıdaki günlük raporu). |
| 5 | Tohum veya fide için toprak hazırlığı ve gerekirse söven/çit kontrolleri yeni sezon başlangıcı olarak kabul edilir. |
Çocuklar ile ilgili alt proje onların toprak ve doğa ilişkisini, kendi tercih ettikleri üretim tasarımlarıyla yaşamlarının bir parçası haline getirmelerini hedefliyor.
Elde edilen deneyim, ziraat/biyoloji/gıda akademisyenleri ile paylaşılacak. Akademisyenlerin bahçe ziyaretleri ile karşılıklı görüşler, tasarım ve uygulamaları ileriye taşıyacak.
Elbette, köylü tarımının kadim ve güncel bilgileri projenin her aşamasının en kritik zenginliği. Özellikle yaşlı köylü kadınlar bize çok şey öğretiyor daima…
Farklı yaşam tasarımları olabilir; benim görebildiğim tasarıma paralel bir bahçe hayal ediyorum. Her katılımcının kendi özel odasının yer aldığı bir ev ile birlikte enerjisi güçlenecek bir bahçe… Komün yaşam değil; herkesin kendi özel hayatına dokunan ayrı ve alternatif bir yaşam modeli.
23 Temmuz 2019 tarihinde, Rana Anar ve Ulusal Özdemir bahçemizi ziyaret ederek iki bölümden oluşan bir film çektiler. Çalışmalarımızı, hikayemizi, felsefemizi anlatmaya çalıştım. Yakın Bahçeler Ağı projemiz ikinci bölümde yer alıyor.
toprakana.org 